Имом Таҳовийнинг қуйидаги сўзларига изоҳ:

“وَأَصْلُ الْقَدَرِ سِرُّ اللَّهِ تَعَالَى فِي خَلْقِهِ، لَمْ يَطَّلِعْ عَلَى ذَلِكَ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ، وَلَا نَبِيٌّ مُرْسَلٌ، وَالتَّعَمُّقُ وَالنَّظَرُ فِي ذَلِكَ ذَرِيعَةُ الْخِذْلَانِ، وَسُلَّمُ الْحِرْمَانِ، وَدَرَجَةُ الطُّغْيَانِ، فَالْحَذَرَ كُلَّ الْحَذَرِ مِنْ ذَلِكَ نَظَرًا وَفِكْرًا وَوَسْوَسَةً، فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى طَوَى عِلْمَ الْقَدَرِ عَنْ أَنَامِهِ، وَنَهَاهُمْ عَنْ مَرَامِهِ، كَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى فِي كِتَابِهِ: {لَا يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْأَلُونَ} [ الأنبياء:23 ] فَمَنْ سَأَلَ : لِمَ فَعَلَ؟ فَقَدْ رَدَّ حُكْمَ الْكِتَابِ، وَمَنْ رَدَّ حُكْمَ الْكِتَابِ كَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ.

فَهَذَا جُمْلَةُ مَا يَحْتَاجُ إِلَيْهِ مَنْ هُوَ مُنَوَّرٌ قَلْبُهُ مِنْ أَوْلِيَاءِ اللَّهِ تَعَالَى، وَهِيَ دَرَجَةُ الرَّاسِخِينَ فِي الْعِلْمِ؛ لِأَنَّ الْعِلْمَ عِلْمَانِ: عِلْمٌ فِي الْخَلْقِ مَوْجُودٌ، وَعِلْمٌ فِي الْخَلْقِ مَفْقُودٌ فَإِنْكَارُ الْعِلْمِ الْمَوْجُودِ كُفْرٌ، وَادِّعَاءُ الْعِلْمِ الْمَفْقُودِ كُفْرٌ، وَلَا يَثْبُتُ الْإِيمَانُ إِلَّا بِقَبُولِ الْعِلْمِ الْمَوْجُودِ، وَتَرْكِ طَلَبِ الْعِلْمِ الْمَفْقُودِ.

وَنُؤْمِنُ بِاللَّوْحِ وَالْقَلَمِ، وَبِجَمِيعِ مَا فِيهِ قَدْ رُقِمَ، فَلَوِ اجْتَمَعَ الْخَلْقُ كُلُّهُمْ عَلَى شَيْءٍ كَتَبَهُ اللَّهُ تَعَالَى فِيهِ أَنَّهُ كَائِنٌ؛ لِيَجْعَلُوهُ غَيْرَ كَائِنٍ لَمْ يَقْدِرُوا عَلَيْهِ، وَلَوِ اجْتَمَعُوا كُلُّهُمْ عَلَى شَيْءٍ لَمْ يَكْتُبْهُ اللَّهُ تَعَالَى فِيهِ؛ لِيَجْعَلُوهُ كَائِنًا لَمْ يَقْدِرُوا عَلَيْهِ، جَفَّ الْقَلَمُ بِمَا هُوَ كَائِنٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَمَا أَخْطَأَ الْعَبْدَ لَمْ يَكُنْ لِيُصِيبَهُ، وَمَا أَصَابَهُ لَمْ يَكُنْ لِيُخْطِئَهُ.

وَعَلَى الْعَبْدِ أَنْ يَعْلَمَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ سَبَقَ عِلْمُهُ فِي كُلِّ كَائِنٍ مِنْ خَلْقِهِ، فَقَدَّرَ ذَلِكَ تَقْدِيرًا مُحْكَمًا مُبْرَمًا، لَيْسَ فِيهِ نَاقِضٌ وَلَا مُعَقِّبٌ، وَلَا مُزِيلٌ وَلَا مُغَيِّرٌ، وَلَا نَاقِصٌ وَلَا زَائِدٌ مِنْ خَلْقِهِ فِي سَمَاوَاتِهِ وَأَرْضِهِ”.

“Қадарнинг асл-ҳақиқати махлуқотлардан сир тутилган, Аллоҳ таоло Ўзи сир тутган нарса. Ушбу махфий – сирли маълумотдан бирон бир муқарраб фаришта ҳам, ҳеч қайси бир Рисолат олиб келган Пайғамбар ҳам хабар топмаган.

Бу ҳақида (Тақдир ҳақида) чуқур кетиш ва (Аллоҳ сир тутган нарсаларни топаман деб) фикр юритиш (бандани) хорликка етакловчи сабаб, (илму маърифат ва бахту саодатдан) маҳрум бўлишига олиб борувчи поғона ва туғёнга бошловчи босқич.

Бас, бу ҳақда (яъни Тақдир ҳақида) мунозара қилишдан, фикр юритишда ва васвасаларга қулоқ солишдан жуда ҳам қаттиқ эҳтиёт бўлинг! Зеро, Аллоҳ таоло тақдир илмини халоиқдан беркитди ва уни билишга интилишдан бандаларини қайтарди. Аллоҳ (азза ва жалла) Ўзининг Китобида айтганидек: “(Аллоҳ) қилаётган иши ҳақида сўралмайди, бандалар эса сўраладилар”.

“Нима учун (Аллоҳ бундай) қилди?” – деб сўраган кимса Китоб (Қуръон) ҳукмини рад этган бўлади, Китоб (Қуръон) ҳукмини рад қилганлар эса кофирлардан бўлади.

Манабу (ақида матни) Аллоҳнинг дўстлари қатори қалби (иймон нури билан) мунаввар (нуроний) бўлган киши учун зарур бўлган (эътиқодий масалалар) тўпламидир. (Аллоҳ таоло Қуръонда мақтаган “Росихийна фил илм”) – Илмда мустаҳкам бўлганлар даражаси ҳам шудир.

Чунки илм икки хил бўлади:

1. Халоиқлар орасида мавжуд бўлган илм;

2. Халоиқларда бўлмаган (уларга берилмаган ва улар топа олмайдиган) “мафқуд илм”.

“Мавжуд илм”ни (бандаларга ўрганиш учун изн берилган илмни) инкор қилиш ҳам куфр, “Мафқуд илм” (бандалар топа олмайдиган, улардан сир тутилиб беркитиб қўйилган илм)ни даъво қилиш ҳам куфрдир. “Мавжуд илм”ни қабул қилиш ва “Мафқуд илм”ни излашдан тийилиш билангина иймон собит бўлади.

Лавҳга, Қаламга ва Лавҳга битилган барча нарсаларга иймон келтирамиз. Аллоҳ таоло Лавҳда “бўлади”, деб ёзиб қўйган нарсани бўлдирмаслик учун барча халоиқ жамлансалар ҳам, қўлларидан ҳеч нарса келмайди. Аллоҳ таоло Лавҳда “бўлмайди”, деб ёзиб қўйган нарсани бўлдириш учун барча халоиқ жамланса ҳам, ҳеч нарсага эришолмайдилар.

Қиёмат кунига қадар нима бўлиши керак бўлса, ўшани Қалам ёзган ва (сиёҳ) қуриган. Бандага нимаики тегмай қолса, анашу нарса бари бир унга тегмас эди. Нимаики нарса бандага тегса бари бир анашу нарса шу бандага тегмасдан қолмас эди (бари бир тегарди).

Банда яна шуни билиши лозимки, Аллоҳнинг махлуқотлари тарафидан нимаики содир бўлса, уни Аллоҳ таоло аввалдан билган, ҳамда уни жуда ҳам мустаҳкам равишда қатъий фармон билан тақдир қилиб қўйган. Осмонлару ердаги бирон бир нарса ушбу Тақдирни бузишга, кечиктиришга, йўқотишга, ўзгартиришга қодир эмас, Тақдирда ёзилган нарсалардан биронтаси камаймайди ҳам, кўпаймайди ҳам”.

mp3: юклаб олиш

real:  юклаб олиш